Γεγονότα που άλλαξαν την φυσιογνωμία της επαρχίας Σφακίων

09/26/2010 12:30:00 PM

Είναι σημαντικό για όποιον θέλει να έχει μια πιο εμπεριστατωμένη άποψη για την επαρχία Σφακιών και την καταγωγή μας, να λάβει υπ όψιν του και τα ακόλουθα γεγονότα που άλλαξαν την φυσιογνωμία του τόπου.

Την επαρχία Σφακιών και την Μαδάρα, που όλοι την γνωρίζουμε σήμερα ως άγονη, πετρώδες, ακαλλιέργητη είναι σημαντικό να λάβουμε υπ όψιν μας κάποιες αλλαγές που έγιναν στο παρελθόν.

Προ του Ρωσοτουρκικού πολέμου 1769-1774 η Ανώπολη, το Λουτρό ο Άγιος Ιωάννης (στην Αράδενα) κ.α. χωριά, άκμαζαν με κυρίως ασχολία τους την εκεμετάλευση των παρακείμενων δασών. Η ξυλεία φορτωνόταν μέσω του πολύ εμπορικού για την εποχή λιμανιού, Λουτρό και έφευγε για τα ναυπηγεία στα νησιά του αιγαίου και αλλού.
Επίσης εξήγαγαν κάρβουνα, ασβέστη κ.α.

Αυτό το ιδιαίτερα προσοδοφόρο εμπόριο της εποχής συντελούσε και στην οικονομική ανάπτυξη του τόπου, που ενώ άκμαζε και ήταν πολυπληθής, εν τούτης δεν συνδεόταν τόσο πολύ οδικά με την υπόλοιπη Κρήτη.

Είναι επίσης ενδιαφέρον ότι με την ύπαρξη δασών άκμαζε και το κυνήγι όπου είναι γνωστό ότι ο κυνηγός τοξότης είναι ένα από τα Κρητικά επαγγέλματα μέχρι τον 17ο αιώνα.

(βλέπε βιβλίο «ΟΙ ΚΡΗΤΙΚΟΙ ΤΟΞΟΤΕΣ, Από τα Μινωικά χρόνια έως τον 17ο αιώνα» του καθηγητή Μιχαήλ Ε. Σκουλήκα)

Είναι πολύ σημαντικό να σημειώσουμε ότι εκείνη την περίοδο δεν υπήρχε το πετρέλαιο και έτσι το κάρβουνο και το ξύλο ήταν απαραίτητα σε παρα πολές χρήσεις τόσο στα σπίτια όσο και στις επιχειρήσεις.
Αυτή λοιπόν η περιοχή που βλέπουμε να ζει κυρίως από την ξυλεία μετατρέπεται μετά την περίοδο αυτή κυρίως σε κτηνοτροφική.

Κατά την άποψη μου πάντα, αυτό έγινε γιατί άλλαξε ο κόσμος που αποτελούσε τον τοπικό πληθυσμό. Δηλαδή οι επιθέσεις των Τούρκων στα χωριά είχε σαν αποτέλεσμα ν αφανίσει σε μεγάλο βαθμό τους ντόπιους που ασχολιόντουσαν κυρίως με την εκμετάλλευση των δασών και επιβίωσαν περισσότερο οι πολεμιστές που κατά την γνώμη μου –όπως αναφέρω σε πολλά σημεία αυτού του σίτε- ήρθαν από την Μολδοβλαχία και εκεί ασχολιόντουσαν κυρίως με την κτηνοτροφία (μια και τα μέρη τους είναι πεδινά και γόνιμα, καταπράσινα όλο το χρόνο με πολλές βροχοπτώσεις και υψόμετρο μέχρι 250 μέτρα). Οι άνθρωποι αυτοί, όταν ηρέμισαν τα πράγματα με την υπογραφή της Ρωσωτουρκικής συνθήκης το 1774, παρέμειναν στην Κρήτη και ασχολήθηκαν μ αυτό που ήξεραν να κάνουν –δηλαδή την κτηνοτροφία και λιγότερο μελισοκομία και οινοποιία.

Είναι γεγονός ότι οι προγονοί μου δεν είχαν τόσο πολύ σχέση με την εκμετάλλευση του δάσους ως προς την υλοτομία και τα παράγωγα της ξυλείας, (ασβέστη, κάρβουνο κ.α.) καθώς και οι περισσότερες από τις οικογένειες που συναντούμε μέχρι σήμερα στην επαρχία Σφακιών ζουν κυρίως από την κτηνοτροφία και την μελισοκομία, μέχρι σήμερα.

Με τα δάση επαγγελματικά σήμερα δεν ξέρω να ασχολείται κανείς.
(Βέβαια υπάρχουν και οι εσφαλμένοι –κατά την γνώμη μου περιορισμοί της πολιτείας- που αντί να βοηθάει και να προάγει τα δασικά επαγγέλματα –μια και αυτά βοηθούν την ανάπτυξη και την προστασία των δασών- εν τούτοις τα περιορίζει και τα εξαφανίζει).

Σφήνα…
Είμαι περίεργος τι θα έλεγε σήμερα ο Βενιζέλος που φαγώθηκε να μας ενώσει με την Ελλάδα, αν έβλεπε να έχει κάνει ελάχιστα πράγματα η Ελλάδα προς την Κρήτη –κατά γενική ομολογία των κατοίκων του νησιού- εν αντιθέσει του γεγονότος του ότι την απομυζά οικονομικά και τα χρήματα της Κρήτης ταξιδεύουν προς άλλους προορισμούς χωρίς ν αναπτύσσουν το νησί.
Προσωπικά δεν θα με πείραζε αν θα χρειαζόμουν διαβατήριο για να ταξιδέψω στην υπόλοιπη Ελλάδα, αν ο τόπος που σίγουρα γεννήθηκα και μεγάλωσα είχε την ανάπτυξη και την θέση που του αξίζει.

Τα προβλήματα και τα αίσχη της πολιτείας πολλά: Ο βόρειος και νότιος οδικός άξονας που ουσιαστικά σταμάτησαν όπου τους άφησε η Χούντα και οι καινούριες κυβερνήσεις μάλλον κοιτάζουν πως θα βάλουν διόδια παρά που ενδιαφέρονται για τις μετακινήσεις στο νησί.
Το αίσχος στο φαράγγι της Σαμααριάς που ενώ εισπράττει εκκατιμύρια η πολιτεία δεν έκανε ποτέ πράξη τις ψεύτικες υποσχέσεις για την δημιουργία ενός λιμανιού στην Αγιά Ρουμέλη για να φεύγουν με ασφάλεια οι επισκέπτες από όλο τον κόσμο.
Και σταματώ εδώ, για να γυρίσω στο θέμα μου… αλλα δεν άντεξα να μην τα πω…

Σήμερα αρχίζει μια πιο εκτεταμένη εκμετάλλευση της μελισοκομίας και την παραγωγή μελιού αλλά αυτό έγινε πολύ πρόσφατα –σε μεγάλο βαθμό- υπήρχε ασφαλώς από το παρελθόν σε μικρότερο βαθμό –ο πατέρας μου μάλιστα Σταύρος  Κριαράς που σήμερα είναι 70 ετών σε νεαρή ηλικία είχε σπουδάσει μελισσοκόμος- και τρία αδέρφια του ασχολούνται επαγγελματικά με την παραδοσιακή παραγωγή μελιού.

Το οτι η Κρήτη έβγαζε πάντα άριστο μέλι είναι γεγονός.

Μάλιστα αξίζει εδώ να σημειώσουμε την αναφορά του Αγγλου περιηγητή William Lithgow το 1609. “Η Κρήτη παράγει σπουδαίο κρασί και μέλι…”

(βλέπε: Τα επαγγέλματα και τα χαρακτηριστικά των Κρητικών, σύμφωνα με τους ξένους περιηγητές 15ο , 16ο αιώνα)

αλλά η τότε παραγωγή δεν ήταν σε επίπεδο να εξάγει μέλι σε μεγάλες ποσότητες και να ακουστεί ο τόπος για το προϊόν αυτό.

Συνοψίζω εδώ τα επαγγέλματα που διατήρησε η οικογένεια μου αυτούσια μέχρι σήμερα που είναι η κτηνοτροφία, η παραγωγή τυροκομικών προϊόντων και η μελισσοκομία, είναι και τα επαγγέλματα που χαρακτηρίζουν την επαρχία Σφακίων μέχρι τις μέρες μας.

Κατά την γνώμη μου οι πολεμιστές που παρέμειναν στην Κρήτη, έκαψαν τα δάση για να μπορούν τα ζώα να βρίσκουν φαγητό την άνοιξη που ξαναφύτρωνε χορτάρι χαμηλής βλάστησης και έτσι ανέβηκαν οι πρόγονοι μου πολύ ψηλά στο βουνό της Μαδάρας (λευκά όρη) με τα κατσίκια τους.

Δεν γνώριζαν πως θα εκμεταλλευτούν τα δάση μια και -κατά την γνώμη μου πάντα- η Μολδοβλαχία όπου κατάγονταν καποιοι από αυτούς που επιζήσανε εκείνη την εποχή στην επαρχία Σφακίων δεν φημίζεται για την υλοτομία της. Οι κάτοικοι εκεί ασχολούνται με την κτηνοτροφία και τ αγροτικά προϊόντα. (κρασί κ.α.)

Μια και η κτηνοτροφία μπορούσε να παράγει πολύ μεγαλύτερες ποσότητες και ήταν πιο προσοδοφόρα από την παραγωγή μελιού και κρασιού (που προανέφερα) επικεντρώθηκαν σ αυτήν για να θρέψουν τις πολυπληθείς οικογένειες τους (9 αδέρφια του πατέρα μου).

Αυτήν την μεταβολή την τοποθετώ χρονικά από το 1770 έως το 1870, δηλαδή πριν την απελευθέρωση της Ελλάδας και πολύ πριν την ένταξη της  στην Ελλάδα –και σύμφωνα με αναφορές σε βιβλία, όπου αναφέρεται ότι τα δάση των Σφακιών καιγόντουσαν για ένα αιώνα (περίπου εκατό χρόνια).
Προφανώς η ανάγκη για ασβέστη και κάρβουνο δεν είχε εκλείψει αλλά η τέχνη του ασβεστοκάμινου δεν ήταν οικεία στους νέους κάτοικους της επαρχίας που ήταν κτηνοτρόφοι και συνηθισμένοι στις κακουχίες –γι αυτό και οι καταλληλότεροι για τις ανάγκες του Ρωσοτουρκικού πολέμου- και αυτό το επάγγελμα συνέχισαν.

Σήμερα 3 αιώνες αργότερα δεν μπορώ να ξέρω σε ποιο βαθμό ευσταθούν οι σκέψεις μου, αλλά το μόνο που είναι σίγουρο είναι ότι μετά το τέλος του Ρωσοτουρκικού πολέμου 1769-1774 το Λουτρό έπαψε να είναι το διεθνές εμπορικό λιμάνι –παρά τα όποια φυσικά πλεονεκτήματα του που διατηρεί αυτούσια μέχρι σήμερα- Δεν το πιάνει ποτέ κακός καιρός, ούτε τον χειμώνα, έχει μεγάλο βύθισμα που μπορούσε να φιλοξενήσει τα μεγάλα εμπορικά πλοία της εποχής, όπως και έκανε μέχρι τότε.

Είναι σημαντικό για όποιον θέλει να έχει μια πιο εμπεριστατωμένη άποψη για την επαρχία Σφακιών και την καταγωγή μας να λάβει υπ όψιν του και τα ακόλουθα γεγονότα που άλλαξαν την φυσιογνωμία του τόπου.

Την επαρχία Σφακιών και την Μαδάρα που όλοι την γνωρίζουμε σήμερα ως άγονη, πετρώδες, ακαλλιέργητη είναι σημαντικό να λάβουμε υπ όψιν μας κάποιες αλλαγές που έγιναν στο παρελθόν.

Προ του Ρωσοτουρκικού πολέμου 1769-1774 η Ανώπολη, το Λουτρό ο Άγιος Ιωάννης (στην Αράδενα) κ.α. χωριά, άκμαζαν με κυρίως ασχολία τους την εκεμετάλευση των παρακείμενων δασών. Η ξυλεία φορτωνόταν μέσω του πολύ εμπορικού για την εποχή λιμανιού, Λουτρό και έφευγε για τα ναυπηγεία στα νησιά του αιγαίου και αλλού.

Επίσης εξήγαγαν κάρβουνα, ασβέστη κ.α.

Είναι πολύ σημαντικό να σημειώσουμε ότι εκείνη την περίοδο δεν υπήρχε το πετρέλαιο και έτσι το κάρβουνο και το ξύλο ήταν απαραίτητα σε παρα πολές χρήσεις τόσο στα σπίτια όσο και στις επιχειρήσεις.

Αυτή λοιπόν η περιοχή που βλέπουμε να ζει κυρίως από την ξυλεία μετατρέπεται μετά την περίοδο αυτή κυρίως σε κτηνοτροφική.

Κατά την άποψη μου πάντα, αυτό έγινε γιατί άλλαξε ο κόσμος που αποτελούσε τον τοπικό πληθυσμό. Δηλαδή οι επιθέσεις των Τούρκων στα χωριά είχε σαν αποτέλεσμα ν αφανίσει σε μεγάλο βαθμό τους ντόπιους που ασχολιόντουσαν κυρίως με την εκμετάλλευση των δασών και επιβίωσαν περισσότερο οι πολεμιστές που κατά την γνώμη μου –όπως αναφέρω σε πολλά σημεία αυτού του σίτε- ήρθαν από την Μολδοβλαχία και εκεί ασχολιόντουσαν κυρίως με την κτηνοτροφία (μια και τα μέρη τους είναι πεδινά και γόνιμα, καταπράσινα όλο το χρόνο με πολλές βροχοπτώσεις και υψόμετρο μέχρι 250 μέτρα). Οι άνθρωποι αυτοί όταν ηρέμισαν τα πράγματα με την υπογραφή της Ρωσωτουρκικής συνθήκης το 1774 παρέμειναν στην Κρήτη και ασχολήθηκαν μ αυτό που ήξεραν να κάνουν –δηλαδή την κτηνοτροφία.

Είναι γεγονός ότι οι προγονοί μου δεν είχαν τόσο πολύ σχέση με την εκμετάλλευση του δάσους καθώς και οι περισσότερες από τις οικογένειες που συναντούμε μέχρι σήμερα στην επαρχία Σφακιών ζουν κυρίως από την κτηνοτροφία μέχρι σήμερα.

Με τα δάση επαγγελματικά σήμερα δεν ασχολείται κανείς.

(Βέβαια υπάρχουν και οι εσφαλμένοι –κατά την γνώμη μου περιορισμοί της πολιτείας- που αντί να βοηθάει και να προάγει τα δασικά επαγγέλματα –μια και αυτά βοηθούν την ανάπτυξη και την προστασία των δασών- εν τούτοις τα περιορίζει και τα εξαφανίζει).

Είμαι περίεργος τι θα έλεγε σήμερα ο Βενιζέλος που φαγώθηκε να μας ενώσει με την Ελλάδα, αν έβλεπε να έχει κάνει ελάχιστα πράγματα η Ελλάδα προς την Κρήτη –κατά γενική ομολογία των κατοίκων του νησιού- εν αντιθέσει του γεγονότος του ότι την απομυζά οικονομικά και τα χρήματα της Κρήτης ταξιδεύουν προς άλλους προορισμούς χωρίς ν αναπτύσσουν το νησί.

Προσωπικά δεν θα με πείραζε αν θα χρειαζόμουν διαβατήριο για να ταξιδέψω στην υπόλοιπη Ελλάδα, αν ο τόπος που σίγουρα γεννήθηκα και μεγάλωσα είχε την ανάπτυξη και την θέση που του αξίζει.

Τα προβλήματα και τα αίσχη της πολιτείας πολλά: Ο βόρειος και νότιος οδικός άξονας που ουσιαστικά σταμάτησαν όπου τους άφησε η Χούντα και οι καινούριες κυβερνήσεις μάλλον κοιτάζουν πως θα βάλουν διόδια παρά που ενδιαφέρονται για τις μετακινήσεις στο νησί.

Το αίσχος στο φαράγγι της Σαμααριάς που ενώ εισπράττει εκκατιμύρια η πολιτεία δεν έκανε ποτέ πράξη τις ψεύτικες υποσχέσεις για την δημιουργία ενός λιμανιού στην Αγιά Ρουμέλη για να φεύγουν με ασφάλεια οι επισκέπτες από όλο τον κόσμο.

Και σταματώ εδώ… αλλα δεν άντεξα να μην τα πω…

Σήμερα αρχίζει μια πιο εκτεταμένη εκμετάλλευση με την μελισοκομία και την παραγωγή μελιού αλλά αυτό έγινε πολύ πρόσφατα –σε μεγάλο βαθμό- υπήρχε ασφαλώς από το παρελθόν σε μικρότερο βαθμό –ο πατέρας μου μάλιστα Σταύρος Κριαράς που σήμερα είναι 70 ετών σε νεαρή ηλικία είχε σπουδάσει μελισσοκόμος- αλλά η τότε παραγωγή δεν ήταν σε επίπεδο να εξάγει μέλι σε μεγάλες ποσότητες και να ακουστεί ο τόπος για το προϊόν αυτό.

Κατά την γνώμη μου οι πολεμιστές που παρέμειναν στην Κρήτη, έκαψαν τα δάση για να μπορούν τα ζώα να βρίσκουν φαγητό την άνοιξη που ξαναφύτρωνε χορτάρι χαμηλής βλάστησης και έτσι ανέβηκαν οι πρόγονοι μου πολύ ψηλά στο βουνό της Μαδάρας (λευκά όρη) με τα κατσίκια τους.

Αυτήν την μεταβολή την τοποθετώ χρονικά από το 1770 έως το 1870, δηλαδή πριν την απελευθέρωση της Ελλάδας και πολύ πριν την ένταξη της στην Ελλάδα –και σύμφωνα με αναφορές σε βιβλία, όπου αναφέρεται ότι τα δάση των Σφακιών καιγόντουσαν για ένα αιώνα (περίπου εκατό χρόνια).

Προφανώς η ανάγκη για ασβέστη και κάρβουνο δεν είχε εκλείψει αλλά η τέχνη του ασβεστοκάμινου δεν ήταν οικεία στους νέους κάτοικους της επαρχίας που ήταν κτηνοτρόφοι και συνηθισμένοι στις κακουχίες –γι αυτό και οι καταλληλότεροι για τις ανάγκες του Ρωσοτουρκικού πολέμου- και αυτό το επάγγελμα συνέχισαν.


Leave a comment
Name (required)
Mail (will not be published) (required)
Website

XHTML: You can use these tags: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>